Sự Tích Làng Lệ Mật: Truyền Thuyết Thần Rắn Cứu Công Chúa và Lễ Hội Độc Đáo Giữa Lòng Hà Nội
Giữa lòng Hà Nội sôi động, nơi phố xá sầm uất, vẫn còn đó những ngôi làng cổ ẩn mình, lưu giữ những giá trị văn hóa và lịch sử ngàn năm. Một trong số đó là làng Lệ Mật (phường Việt Hưng, quận Long Biên), không chỉ nổi tiếng với nghề bắt rắn trứ danh mà còn được biết đến qua một truyền thuyết hào hùng về vị Thành hoàng làng – người anh hùng đã dũng cảm diệt Thần Rắn cứu công chúa.
Hãy cùng ngược dòng thời gian để khám phá câu chuyện đầy bi tráng và ý nghĩa đằng sau sự tích làng Lệ Mật.
Làng Lệ Mật ở đâu? Nguồn gốc của ngôi làng trù phú giữa kinh thành
Làng Lệ Mật ngày nay tọa lạc tại phường Việt Hưng, quận Long Biên, nằm ở phía tả ngạn sông Hồng. Lịch sử của làng gắn liền với câu chuyện khai hoang lập ấp từ thời nhà Lý. Sau khi được vua ban thưởng đất, người dân Lệ Mật gốc đã di cư sang phía Tây kinh thành Thăng Long, khai khẩn đất hoang và lập nên 13 ấp trại trù phú, được gọi là “Thập Tam Trại”, tạo nên một khu dân cư sầm uất tồn tại cho đến ngày nay.
Truyền thuyết về chàng trai họ Hoàng và Thần Rắn cứu công chúa
Câu chuyện làm nên tên tuổi và niềm tự hào của người dân Lệ Mật bắt nguồn từ một huyền tích cảm động dưới triều vua Lý Thái Tông (1028 – 1054).
Biến cố trên sông Thiên Đức
Tương truyền, một ngày đẹp trời, công chúa của vua Lý Thái Tông khi đang du ngoạn trên dòng sông Thiên Đức (chính là sông Đuống ngày nay) thì bất ngờ một cơn giông tố ập đến. Giữa dòng nước xoáy, một con giao long (loài rắn khổng lồ trong truyền thuyết) đã nổi lên làm lật thuyền, cuốn công chúa đi mất.
Nhà vua vô cùng đau đớn, cho người đi tìm khắp nơi nhưng không thấy. Ngài ban chiếu lệnh rằng, bất cứ ai tìm được ngọc thể của công chúa sẽ được trọng thưởng.
Người anh hùng làng Lệ Mật
Lúc bấy giờ, ở làng Lệ Mật có một chàng thanh niên họ Hoàng, vốn làm nghề chài lưới, sức vóc hơn người và đặc biệt có tài bơi lặn. Nghe tin dữ, chàng không ngần ngại lao mình xuống dòng nước xiết, quyết đấu với thủy quái để tìm công chúa. Sau nhiều ngày vật lộn với con giao long hung dữ, chàng đã giết được nó và tìm thấy ngọc thể của công chúa, đưa lên bờ.
Ước nguyện cao cả vì dân làng
Khi chàng trai họ Hoàng đưa thi hài công chúa về kinh, vua Lý Thái Tông vừa xót thương vừa cảm kích. Ngài ban cho chàng rất nhiều vàng bạc, châu báu và muốn phong cho chức tước cao sang.
Tuy nhiên, người thanh niên Lệ Mật đã cúi đầu tâu: “Hạ thần không mong bổng lộc, chỉ xin nhà vua cho phép hạ thần cùng dân nghèo trong làng được phép di cư, vượt sông Hồng sang khai khẩn vùng đất hoang ở phía Tây kinh thành để mở rộng đất đai, cày cấy sinh sống.”
Cảm động trước tấm lòng cao cả vì cộng đồng, nhà vua đã chấp thuận. Chàng trai cùng một bộ phận dân làng Lệ Mật đã sang vùng đất mới, lập nên 13 ấp trại, khởi đầu cho một vùng dân cư trù phú sau này.
Ý nghĩa sâu sắc đằng sau câu chuyện Thần Rắn Lệ Mật
Sau khi chàng trai họ Hoàng qua đời, người dân Lệ Mật và khu vực Thập Tam Trại đã vô cùng thương tiếc và tôn ông làm Thành hoàng làng. Câu chuyện “Thần Rắn” thực chất là để tôn vinh lòng dũng cảm của con người đã chiến thắng sức mạnh của tự nhiên. Ngài là biểu tượng cho tinh thần thượng võ, ý chí chinh phục và trên hết là tấm lòng hy sinh vì cộng đồng.
Lễ hội làng Lệ Mật – Tái hiện sống động huyền tích ngàn năm
Để tưởng nhớ công ơn của Đức Thánh Thành hoàng làng, hằng năm, lễ hội truyền thống làng Lệ Mật được tổ chức long trọng từ ngày 20 đến 23 tháng 3 Âm lịch. Đây là một trong những lễ hội lớn và độc đáo nhất của Hà Nội, thu hút đông đảo người dân và du khách.
Lễ hội có nhiều nghi lễ đặc sắc, trong đó nổi bật nhất là:
- Lễ đả ngư: Tái hiện lại nghề đánh cá xưa của Đức Thánh ở ao đình.
- Diệu múa “Giảo Long” (múa rắn): Đây chính là linh hồn của lễ hội. Một con rắn khổng lồ được làm bằng nan tre và vải đỏ được hàng chục thanh niên trai tráng khỏe mạnh điều khiển, uốn lượn trong sân đình, tái hiện lại trận chiến hào hùng giữa chàng trai họ Hoàng và thủy quái năm xưa.
Làng Lệ Mật ngày nay: Từ truyền thuyết đến “thủ đô ẩm thực rắn”
Từ sự tôn kính vị anh hùng diệt rắn, người dân Lệ Mật đã phát triển nghề bắt rắn và chế biến các món ăn từ rắn thành một nghệ thuật ẩm thực. Ngày nay, làng Lệ Mật được biết đến như một làng nghề độc đáo, một điểm đến ẩm thực nức tiếng gần xa với đặc sản rắn Lệ Mật.
Kinh nghiệm tham quan, khám phá làng Lệ Mật
- Thời điểm lý tưởng: Nếu muốn trải nghiệm không khí văn hóa đặc sắc nhất, bạn nên đến Lệ Mật vào dịp lễ hội tháng 3 Âm lịch.
- Di chuyển: Từ trung tâm Hà Nội, bạn có thể dễ dàng đi xe máy hoặc ô tô qua cầu Chương Dương hoặc cầu Vĩnh Tuy, đi thẳng theo đường Cổ Linh là sẽ đến phường Việt Hưng.
- Điểm tham quan: Đừng quên ghé thăm đình Lệ Mật, nơi thờ Đức Thánh và là trung tâm của mọi hoạt động văn hóa trong làng.
Làng Lệ Mật không chỉ là một nơi để thưởng thức ẩm thực, mà còn là một bảo tàng sống về văn hóa và lịch sử. Câu chuyện về vị Thành hoàng làng sẽ mãi là niềm tự hào, là bài học về lòng dũng cảm và tinh thần vì cộng đồng cho các thế hệ mai sau.
